4D-bioscoop getest: geforceerde onzin of daadwerkelijke meerwaarde?

In opvolging tot Zuid-Korea, Noorwegen en Frankrijk heeft ook Nederland haar eigen 4D-bioscoop gekregen. Met deze nieuwe technologie kun je een film niet alleen horen en zien, maar ook voelen en zelfs ruiken. Bioscoopketen Pathé had de eer om de eerste twee 4DX –zalen te kunnen bouwen.

4D-bioscopen

De ene is gevestigd in Pathé de Munt (Amsterdam) en de andere staat in Rotterdam, bij Pathé de Kuip. Ik was bij de opening in Rotterdam en zal hierbij vertellen hoe ik deze nieuwe bioscoopbeleving heb ervaren.

Ondanks de populariteit van Netflix en andere streamingdiensten is de traditionele bioscoop nog steeds in trek. Het aantal mensen dat bioscopen bezoekt is de afgelopen jaren zelfs lichtelijk gestegen. Toch komt er alsmaar meer concurrentie bij. Niet alleen schieten Video On Demand aanbieders als paddenstoelen uit de grond, ook is virtual-reality steeds meer in opkomst. Hierdoor is het helaas niet ondenkbaar dat de klassieke filmtheaters na een tijdje aan alle kanten ingehaald zullen worden en uiteindelijk naar de achtergrond verdwijnen. Tenzij ook zij blijven innoveren.

Gelukkig blijken ze dit ook volop te doen. Niet alleen heeft Pathé onlangs twee Dolby Cinema zalen en een IMAX bioscoop geopend, ze zijn ook gaan experimenteren met 4DX. Dit is een zogeheten vierdimensionale bioscoop beleving waarbij onder andere gebruik gemaakt wordt van wind, geur en bewegende stoelen.

De eerste zalen in Nederland

Deze technologie is ontworpen in Zuid-Korea en is al snel overgewaaid naar andere landen. Ook Nederland gaat er aan meedoen en Pathé heeft de eerste twee zalen al klaarstaan. Alhoewel de eerste voorstelling pas 13 december is kon ik tijdens de opening op 6 december alvast een voorproefje krijgen.

Ik wist echter niet wat ik moest verwachten en bleef steeds denken aan de reacties die mensen gaven op Facebook toen deze 4D-bioscopen werden aangekondigd. Ik zag destijds onder andere uitspraken als ‘’dat is toch alleen maar irritant?’’, ‘’ik vind 3d al niks’’ en ‘’hè bah een geurfunctie…wat als iemand in de film naar het toilet gaat?’’ voorbij komen. Ondanks dat ik vond dat mensen te snel conclusies trokken moet ik toevoegen dat ook ik sceptisch was tegenover deze 4D-ervaring. Ik vermoedde namelijk dat het een beetje als een flauwe kermisattractie zou zijn: leuk voor een keertje.

Toen ik eenmaal bij Pathé de Kuip aankwam bleek meteen dat men wat te vieren had. Er waren hapjes (onder andere chocolade popcorn en hotdogs), drankjes en een liveband die de muziek verzorgde. Daarnaast kregen we eerst een zogeheten Dolby Cinema workshop met presentatie van actrice Vivienne van den Assem. Dit stelde inhoudelijk niet veel voor, dus ik was benieuwd of de 4DX-workshop wel de moeite waard zou zijn.

Kermisattractie

In tegenstelling tot  de plek waar het Dolby Cinema praatje gehouden werd was de speciale 4DX-zaal erg klein. Vermoedelijk omdat alle speciale effecten zo beter tot hun recht kunnen komen. We begonnen met een presentatie waar een van de 4DX bedenkers  hoogstpersoonlijk bij aanwezig was. Hij gaf aan dat deze technologie in zijn thuisland Zuid-Korea een groot succes was en bioscopen wekenlang uitverkocht waren. Nadat we deze uitleg had gekregen mochten we het eindelijk ook  zelf gaan ervaren. We begonnen met een promovideo, gevolgd door enkele 3d-trailers.

Het eerste dat opviel was dat het zitvlak van iedere stoel begon te trillen. Dit was best een gek gevoel. Daarna begonnen de stoelen ook op en neer te gaan. Ook dit was even wennen en het voelde als een kermisattractie. Gevolgd door de geur van een vers ontbijtje en waterdruppels, aangezien er op het scherm iemand over het water heen vloog.

Dit alles werd afgesloten met rook en nog meer trillingen. Mijn eerste indruk? Ik vond het niks. De meeste dingen waren vrij storend en leidde alleen maar af van wat er op het scherm gebeurde. Ik zou er niet op zitten wachten om een volledige film op deze manier te moeten gaan kijken.

Toch een meerwaarde?

Toch zorgden de daarop volgende trailers ervoor dat ik mijn mening enigszins bijstelde. De promotievideo’s voor Thor: Ragnarok en Star Wars: The Last Jedi waren niet zozeer leuker in 4D, maar zorgden er wel voor dat ik wat meer gewend raakte aan al dat getril. Hierdoor begon het een stuk minder storend te worden.

Als afsluiter stond gepland om Star Wars: The Force Awakens weer eens te vertonen, maar dan in 4DX. Dit idee sprak mij zeker aan en het leek ook niet slecht uit te pakken. In eerste instantie voelde de effecten wat geforceerd aan, maar tijdens een gevecht scène had ik voor het eerst het idee dat 4D misschien wel degelijk een leuke toevoeging zou kunnen zijn. Dit omdat een flinke klap op het scherm zo nog eens extra indruk maakte. De vertoning werd echter al snel gestaakt vanwege technische problemen. Heel jammer, maar dat betekende natuurlijk niet meteen dat 4DX inhoudelijk faalde. We konden het alleen niet optimaal testen.

Ondanks dat ik nog geen volledig oordeel kan geven heb ik al wel een eerste indruk gekregen. 4DX klonk leuk op papier, maar voelt in de praktijk geforceerd aan en wekte in eerste instantie zelfs lichtelijk irritatie op. De effecten zijn leuk bedacht maar ze deden denken aan een flauwe kermisattractie.  Toch wende het uiteindelijk wel en na een tijdje begon ik zelfs mogelijkheden te zien. Bij een Rampenfilm zouden het water en de trillingen misschien wel degelijk aan de filmervaring kunnen bijdragen.

Ook flitsende superheldenactie (of de gevechten van Dragon Ball Z) zouden mogelijk nog spectaculairder gemaakt worden met deze nieuwe technieken. Er zijn dus wel mogelijkheden. 4DX mag dan misschien niet direct overtuigen, het staat allemaal nog in de kinderschoenen dus wie weet hoe het zich nog zal ontwikkelen.

Desondanks vrees ik dat het grote publiek voorlopig niet warm zal lopen voor deze nieuwe bioscoopervaring. Film is voor de meeste mensen namelijk een manier om te ontspannen en dat is nou eenmaal lastig wanneer je continue allerlei externe prikkels voelt. Ook zal de nieuwigheid er na een tijdje wel vanaf zijn. Mocht het toch aanslaan, dan zal het zich waarschijnlijk beperken tot een select groepje filmliefhebbers. Al met al raad ik iedereen welke nieuwsgierig was toch aan om het zelf eens te gaan ervaren. Want wie weet vind jij het wel geweldig.

Deze review is geschreven door CineMartijn.

Onderwerpen

• bioscoop
• film