Autonome auto’s zijn fantastisch, maar zijn ze eigenlijk wel veilig genoeg?

Dat autonome auto’s de voertuigen van de toekomst zijn, is niet meer zo vanzelfsprekend als we dachten. Afgelopen jaar hebben er verschillende ongelukken plaatsgevonden waarin de zelfrijdende auto’s betrokken waren. Veel mensen twijfelen hierdoor aan de veiligheid, maar is dat eigenlijk wel terecht?

Het echte probleem ligt niet zozeer bij de autonome auto’s, maar eerder bij ons eigen gedrag. Onderzoek laat namelijk zien dat de manier waarop we onze rijprestaties beoordelen zorgt voor een grotere kans op ongelukken. Deze onderzoeken zijn gebaseerd op kleine steekproeven bij minder dan 200 mensen, maar zijn voldoende om conclusies te trekken.

Wanneer is een autonome auto eigenlijk veilig?

Voordat we ingaan op het probleem, is het belangrijk dat je weet wanneer een autonome auto veilig is. Berekeningen hebben aangetoond dat om op de lange termijn het grootste aantal levens te redden, zelfrijdende auto’s pas de weg op kunnen zodra ze veiliger zijn dan de gemiddelde bestuurder. Dit roept meteen een vraag op: wie zou een van deze auto’s willen kopen?

Verplaats jezelf eens in een potentiële koper: je krijgt te horen dat een autonome auto 10 procent veiliger is dan de gemiddelde bestuurder. Dat wil zeggen dat deze voertuigen negen ongevallen hebben voor elke tien veroorzaakt door gemiddelde bestuurders. Is deze auto dan iets voor jou? Waarschijnlijk wel als je een gemiddelde of zwakke bestuurder bent, maar dit is een ander verhaal als je jezelf beschouwt als bovengemiddelde rijder. Iemand die beter rijdt dan een zelfrijdende auto veroorzaakt immers minder ongelukken. Potentiële kopers van een autonome auto zijn dus mensen die (onder)gemiddeld rijden. En daar ligt precies de kern van het probleem.

Het probleem met zelfrijdende auto’s

Mensen zijn namelijk van nature geneigd om zichzelf te overschatten. Dit heet het Lake Wobegon-effect. Jean-François Bonnefon, onderzoeksdirecteur bij het Franse Centre National de la Recherche Scientifique, en zijn collega’s, gebruikten dit fenomeen als uitgangspunt voor hun onderzoek in de Verenigde Staten naar autonome auto’s. Ze vroegen ongeveer 1.000 respondenten om hun rijgedrag te beoordelen op een schaal van 0 tot 100. Hierbij betekent 0 ‘Ik ben de slechtste bestuurder in de Verenigde Staten’, en 100 ‘Ik ben de beste bestuurder in de Verenigde Staten’. Een score van 60 betekent bijvoorbeeld “Ik ben een betere bestuurder dan 60 procent van de chauffeurs in de Verenigde Staten.”

Van de ondervraagden beoordeelde 80 procent hun rijgedrag als bovengemiddeld. Sterker nog, de meerderheid van de mensen dacht dat ze beter was dan 75 procent. Vijf procent gaf zichzelf zelfs een score van 100. Opmerkelijk is dat deze overschatting consistent is in alle sociale groepen. De cijfers zijn identiek voor mannen en vrouwen en van jong tot oud. Deze getallen hebben een grote invloed op de ontwikkeling van autonome auto’s.

Weinig vertrouwen

Het is dus duidelijk dat mensen hun rijvaardigheid overschatten. Maar hoe veilig moet een autonome auto dan zijn? Bonnefon vroeg het aan dezelfde 1.000 respondenten. En wat bleek: van de respondenten die dachten dat ze 70 tot 95 procent beter waren dan de gemiddelde bestuurder (dus 80 procent van alle respondenten), vond het grootste deel dat zelfrijdende auto’s ongeveer 90 procent van alle ongevallen zou moeten voorkomen.

Elektrische auto zonder stuur: dankzij deze wetgeving is het toegestaan

De resultaten zijn zorgwekkend, omdat autonome auto’s blijkbaar niet makkelijk het vertrouwen winnen van consumenten. Een zelfrijdende auto die dertig procent van de ongevallen elimineert, zou al een technisch hoogstandje zijn dat veel levens zou redden. Om dit te doen moet het voertuig wel op de weg aanwezig zijn, maar het brede publiek zou zo’n auto dus niet vertrouwen. Dat betekent dat de ontwikkeling van autonome auto’s net zo goed een kwestie van psychologie als van technologie is. Voortdurend technologisch onderzoek is nodig om zelfrijdende auto’s zo veilig mogelijk te maken. Aan de andere kant is psychologisch onderzoek belangrijk zodat mensen hun eigen rijvaardigheid beter kunnen vergelijken met dat van een zelfrijdende auto.

Onderwerpen

• autonome auto
• autonoom rijden
• zelfrijdende auto