De EU heeft ingrijpende plannen voor je WhatsApp-gesprekken

Het is een van de meest controversiële plannen van Europa: het scannen van je WhatsApp-gespreken. Het punt staat opnieuw op de agenda.

Vandaag staat een nieuwe EU-raad op de planning, en een van de meest opvallende agendapunten is het scannen van gesprekken op je smartphone, zoals WhatsApp-chats.

Als je denkt: heb ik dit niet al eens eerder gehoord? Dat klopt! Het voorstel stond ook al in oktober op de agenda, maar kwam toen niet aan bod doordat Nederland last-minute besloot zich te onthouden van stemming.

Waarom Europa je WhatsApp-gesprekken wil checken

De Europese Unie wil dat chatdiensten berichten gaan scannen om de verspreiding van materiaal over seksueel misbruik van kinderen te stoppen. Dit is het zogenaamde CSAM-voorstel. Op zich is het een goed streven om kindermisbruik tegen te gaan, maar het heeft flinke gevolgen voor je privacy. Critici noemen de wet daarom ook wel Chat Control.

Op dit moment zijn je gesprekken op WhatsApp bijvoorbeeld nog versleuteld, waardoor alleen je ontvanger je bericht kan lezen. Toch wilde de EU in eerste instantie graag dat ook die versleutelde berichten worden gecontroleerd en wilde hiervoor gebruikmaken van een techniek die client-side-scanning wordt genoemd.

En daar zit een probleem. Deze techniek kan niet worden uitgevoerd zonder de encryptiebeveiliging te doorbreken. Je WhatsApp-chats zouden hierdoor onveiliger worden.

Scannen van foto’s in plaats van tekstberichten in WhatsApp

Het oorspronkelijke voorstel zorgde voor ophef en was ook technisch moeilijk uitvoerbaar vanwege het doorbreken van encryptie. Daarom kwam er in juni 2024 een nieuw voorstel. Dit richtte zich op het scannen van gedeelde foto’s, video’s en links in plaats van tekst- en audioberichten.

Ook hierbij was er een probleem. Gebruikers moesten toestemming geven voor het scannen van die bestanden voordat ze deze konden uploaden op chatdiensten zoals WhatsApp. Als je dat niet deed, kon je bepaalde functies niet gebruiken. In plaats van chats te scannen, zou er vooraf gecontroleerd worden. Privacy-experts vonden ook dit voorstel een flinke inbreuk op de privacy.

De derde poging

In september lekte weer een andere versie uit die in handen kwam van Politico. Hierin zouden communicatieproviders vrij kunnen beslissen om AI in te zetten om afbeeldingen en tekstchats als verdacht te markeren. Hierbij moesten echter opnieuw alle chats worden gescand door bedrijven zoals WhatsApp, met de verplichting om illegale content te melden.

Dit voorstel heeft een overgrote meerderheid in Europa, hoewel een aantal landen nog geen standpunt heeft ingenomen. Nederland en België behoren tot die laatste groep. Frankrijk heeft juist besloten vóór te stemmen, ondanks dat het eerder bij de tegenstanders hoorde.

Het kan grote gevolgen hebben

Hoewel het doel om kinderen te beschermen goed is, kan het verstrekkende gevolgen hebben. Nu wordt het ingezet voor iets goeds, maar wat als er in de toekomst ook op andere zaken wordt gescand? Denk hierbij bijvoorbeeld aan de vrijheid van meningsuiting.

Daarnaast werkt Europa zelf scepsis in de hand. Zo heeft de Europese Ombudsman in mei vorig jaar geoordeeld dat de Europese Commissie te weinig documenten vrijgeeft over het wetsvoorstel uit 2022. Volgens de Ombudsman maakt de Commissie zich schuldig aan wanbeheer.

Na de vergadering van vandaag krijgen we waarschijnlijk een update en weten we of chatdiensten zoals WhatsApp in de toekomst echt je berichten moeten scannen.

Temu komt verscherpt onder toezicht vanwege zorgwekkende redenen

Onderwerpen

• Europa
• europese unie
• whatsapp