De engste horrorfilms hebben dit gruwelijke personage gemeen

Een Amerikaanse psycholoog heeft het engste type personage gevonden in onze favoriete horrorfilms. Zombies of monsters zijn er niks bij.

Horrorfilms komen in alle soorten en maten. Van overdreven slashers die leunen op komedische absurditeit, tot doodenge spookverhalen waar zelfs de stoerste mannen gillend van wegrennen.

Over het algemeen hebben de verschillende horrorfilms wel overeenkomsten. Voor de hand ligt dat de film eng moet zijn. En de grootste horrorfilms gebruiken allemaal hetzelfde angstaanjagende personage om ons de stuipen op het lijf te jagen.

Van dit personage wordt iedereen bang

Heel wat enge personages hebben de revue gepasseerd in horrorfilms. Horrorclowns, vampieren, zombies en doodenge kinderen. Toch is het échte engste personage eentje die misschien niet direct opvalt. En dat is niet omdat deze karakters goed verstopt zijn: ze zijn vaak aanwezig op de voorgrond.

Het engste personage dat een horrorfilm toe kan passen is namelijk een moeder. Dat is nogal wat anders dan bloeddorstige demonen of wraaklustige spoken. Toch is ‘de moeder’ een bijzonder effectief personage dat ons (dan wel onbewust) de stuipen op het lijf jaagt.

En dat weten makers van horrorfilms maar al te goed. Het engste materiaal is immers datgene waarvan we op het eerste gezicht niet per se bang voor hoeven te zijn. Grote horrorfilms als Hereditary en Barbarian spelen daar slim op in: ze spelen een psychologisch spelletje met de kijker.

Waarom enge mama’s zo goed werken in horrorfilms

‘Mama!’ Het zal je – net als mij overigens – wel bekend voorkomen dat dit een van de dingen is die je gilt als je weer eens schrikt bij een enge film. Mama, daar waar het juist veilig is en totaal niet eng. Waarom zijn de mama’s in horrorfilms dan zo eng?

Een Amerikaanse psycholoog genaamd Daniella F. Sieff noemt het fenomeen ‘Death Mother‘. Het zit in onze aard om een veilig gevoel te krijgen bij moeders. Zij hebben ons immers opgevoed en verzorgd. Wanneer een moeder in horrorfilms afwijkend gedrag vertoond, zoals woede of agressie, grijpt dit ons psycholoog naar de keel.

Het voelt zo niet natuurlijk, dat we er onbewust heftiger op reageren. Het zorgt voor zenuwslopende en angstaanjagende scenes. Een bekend voorbeeld is de autoscène uit de Babadook, waar de moeder een nerveuze inzinking krijgt tegenover haar kind. Dit Death Mother-archetype komt in verrassend veel films voor.

De Death Mother blijft veel gebruikt in horrorfilms

Dit Death Mother-archetype komt in verrassend veel films voor, zegt filmonderzoeker. Dit archetype kan bestaande monsters overigens nog enger maken. Dat is bijvoorbeeld het geval in Barbarian (SPOILERS!). In die film wordt het hoofdpersonage achterna gezeten door een misvormd monster dat haar slachtoffers enkel ziet als haar kindjes.

En dat werkt onze biologische blikken op moeders tegen. Onze psyche zegt dat moeders een lief en zachtaardig uiterlijk hebben. Vandaar dat het monster in Barbarian een diepere indruk maakt dan een gemiddelde zombie of seriemoordenaar.

Ook de veelgeprezen film Hereditary gebruikt dit archetype. Moeders zorgen voor velen van ons voor rust, veiligheid en geven ons advies als we ergens mee zitten. Laat het nou vooral de moeder zijn in Hereditary die doordraait door de spooktaferelen in de film. Hopsakee, weg veilige basis: en jij als kijker doet ‘s nachts geen oog meer dicht.

Van Winnie the Pooh tot Bambi: deze Disney-films worden bloederige horrors

Onderwerpen

• horror
• horrorfilm