Mammoet in je prakkie: Jurassic Park-gehaktbal maakt veel los bij Op1

Woensdag gehaktdag, of niet dan? Probeer eens, in plaats van je standaard runder- of half-om-half-gehakt een gehaktbal van mammoetvlees. Ja, je leest het goed, vlees van een dier dat allang is uitgestorven. Het gaat hier dan ook niet om een gehaktbal uit het jaar 0, een soort archeologische vondst, maar een spiksplinternieuwe. Wat technologie wel niet kan doen, tegenwoordig. Bij talkshow Op1 werd de gehaktbal gepresenteerd én besproken (maar niet gegeten).

Of het nou gaat om de oudste Neanderthaler van Nederland of een mammoetkies, de geschiedenis houdt ons nog flink bezig. Ook dus als het gaat om wat we eten. Initiatiefnemer Bas Korsten en wetenschapsjournalist Diederik Jekel schoven gisteren aan bij Op1 om dé vraag toe te lichten: waarom? En misschien nog belangrijker, hóé?

DNA van mammoet

De gehaktbal is natuurlijk niet gemaakt door een mammoet te ‘ontwikkelen’, die vet te mesten en dan te slachten, nee, hiervoor is alleen het DNA van het dier gebruikt. Er komt dus geen slachting bij kijken, alleen een kweek.

Een groot voordeel van die kweek van cellen en niet het ‘vetmesten’ van vee, is dat het een stuk minder impact heeft op het milieu. Er is namelijk niet zoveel water, voer en land voor nodig dan bij de stukken vlees die nu in de supermarkt liggen.

Bas Koster is dus één van de bedenkers van de gehaktbal van mammoetvlees, die (als enige in de hele wereld) op tafel lag bij Op1. Voor hem waren klimaatverandering en intensieve veeteelt de redenen om zoiets te proberen. Zelf eet hij ‘alleen in het weekend’ vlees. Op1-presentator Tijs van den Brink wil één ding heel graag weten: „Waarom mammoet?”

Volgens Koster is de mammoet het perfecte voorbeeld, omdat die door klimaatverandering zijn uitgestorven. „We willen niet in de voetsporen van de mammoet treden, dus het is ook erg symbolisch. Daarbij komt ook nog dat mensen weten dat er geen mammoeten meer zijn, dus dat we er geen een hebben moeten slachten, is duidelijk.”

Dan vraag je je misschien af: hoe kom je aan mammoet-DNA? Nou, dat is makkelijker dan je denkt. „Dat kun je op internet vinden”, weet Koster namelijk te vertellen. In de studio klinkt een hoop gelach.

“Er zijn een aantal universiteiten geweest die de genetische informatie van mammoeten online hebben gezet. Die is niet volledig, dus dat hebben we aangevuld met DNA van de Afrikaanse olifant. Dat hebben we vervolgens in andere cellen gebracht en die hebben we gekweekt.”

Gehaktbal van mammoetvlees bij Op1

„Zou je ‘m ooit uit de muur kunnen halen?”, wil Op1-presentatrice Giovanca Ostiana van initiatiefnemer Koster weten. Maar die gaat daar niet helemaal (of helemaal niet) in mee: „We zijn hier niet om vlees te verkopen. We zijn hier juist om het idee te verkopen dat vlees-“, zijn verhaal afmaken kan hij niet, want Ostiana valt hem in de rede met de vraag wat er ‘in zijn ideale wereld’ zou gebeuren na deze onthulling.

Koster: „Dat we gaan nadenken over vlees en combinaties van eiwitten op een andere manier. De maakbaarheid van vlees, zonder de natuur als beperking.” De enige beperking die dan nog overblijft, is die van de menselijke fantasie.

Maar stel, zegt Van den Brink, als we over 10 jaar in een snackbar staan, is ‘ie dan gewoon te koop? Volgens wetenschapsjournalist Diederik Jekel is dat een reële optie. „Ik denk dat kweekvlees, als je dat kan opschalen op een manier dat het betaalbaarder is, dan kan dat best. We betalen nu ook erg weinig voor kiloknallers, dus als het betaalbaar is, gaan mensen dat natuurlijk doen.”

Hij zegt ook dat het voordeel van kweekvlees is dat je er een hoop nadelen van vlees uit kunt halen.

Een gehaktbal van #mammoetvlees: het lijkt sciencefiction, maar vandaag werd de eerste gepresenteerd. @DiederikJekel: “Het is een soort Jurassic Park, maar dan een light versie.” #Op1 #EO pic.twitter.com/Gf94l4VBvU

— Op1 (@op1npo) March 28, 2023

Probleem is wel: dit soort vlees is nog niet op de markt toegestaan op het moment. Moet de politiek dan nu aan de bak om dit mogelijk te maken? „Je moet kijken of dit veilig kan”, aldus Jekel. Maar hij heeft nog een idee voor kweekvlees, en dan niet als bijgerecht bij andijviestamppot.

„Je kunt op een gegeven moment kijken of je bepaalde eigenschappen van de mammoet, met het oog op klimaatverandering, terug kunt brengen in de olifant. Dan kunnen die beter overleven in het noorden en breng je dingen terug die ze vroeger al konden.” Een soort mammoet-olifant mix, dus. „Een soort Jurassic Park-light krijg je dan.”

Je kunt de uitzending van Op1 terugkijken via NPO Start.

Onderwerpen

• Jurassic Park
• wetenschap