Hoe een 700 jaar oud boek ons een bizarre wellness-hack leert

Als je denkt aan de middeleeuwen dan komen er vast meteen ridders, prinsessen en kastelen in je op. Waar je niet zo snel aan denkt is een brakende, ongelukkige man. Het klinkt misschien gek, maar een eeuwenoude passage uit een middeleeuws boek vertelt precies dit verhaal. En dat is niet het enige. Het boek leert ons ook belangrijke lessen over gezondheid.

In de middeleeuwen was dit opvallende boek een luxe item. Hij was gemaakt van materialen van de hoogste kwaliteit, waaronder veel bladgoud en het werd volledig met de hand gemaakt. Waarom zou deze elegante kunstvorm, zo’n alledaags onderwerp aansnijden? Historici over de hele wereld stonden jaren voor een groot raadsel, maar hebben inmiddels het antwoord gevonden.

Een middeleeuws boek met een bijzondere boodschap

Rond 1256 gaf een Franse gravin de opdracht tot het maken van een gezondheidshandboek voor haar dochters die net uit huis waren gegaan. Het boek stond bekend als het Régime du corps, oftewel ‘regime van het lichaam’. In heel Europa was het boek immens populair in de late middeleeuwen, met name tussen de 13e en 15e eeuw. Meer dan 70 unieke manuscripten zijn vandaag de dag te lezen. Ze geven een inkijkje in het dagelijkse middeleeuwse leven.

Het bijzondere aan Régime du corps is de rol van de vrouwen in de middeleeuwse huishoudens. Vrouwen hadden een grote verantwoordelijkheid en wisselden onderling huishoudelijke tips uit. Bijvoorbeeld over het wassen, schoonmaken en koken.

Vrouwen aan het roer

De illustraties aan het begin van elk hoofdstuk geven informatie die historici vaak over het hoofd zien. Ze onthullen veel over de kleding, meubels en levensstijl van de middeleeuwse bevolking. De tekeningen laten ook zien hoe mensen onderling met elkaar omgingen. Dit voorbeeld laat de belangrijke rol van vrouwen in het huishouden goed zien.

In een van de scènes over een pasgeboren baby zijn twee vrouwen tegenover elkaar te zien. Nadere inspectie laat zien dat de ene vrouw reikt naar de ontblote borst van de andere vrouw. Dit beeld laat de beoordeling van de natte verpleegster zien. Natte verpleegsters werden in de middeleeuwen gebruikt door rijke families. Ze zorgden voor de pasgeboren baby en gaven borstvoeding. Een goede natte zuster kiezen was van cruciaal belang. Mensen geloofden namelijk dat een ongezonde natte zuster een gevaar kan vormen voor de gezondheid van de baby.

Wellness-hacks uit de middeleeuwen

In de middeleeuwen werd de gezondheid van familieleden gehandhaafd met hulp van verschillende strategieën. De trucjes waren gericht op het in evenwicht houden van het lichaam. Het Régime du corps raadde een breed scala aan behandelingen aan. Hieronder valt het reinigen van het lichaam door te purgeren of aderlaten voor het behoud van evenwicht.

Hoe het drinken van rode wijn voor sommige een langer leven betekent

Cupping, het plaatsen van warme glazen cups op de huid, was een populaire gezondheidshack onder veel middeleeuwse families. De warme kopjes zuigen vacuüm, waardoor spieren ontspannen en klachten zoals spierpijn en pijn bij blessures verminderen. Bovendien kan de techniek helpen bij verkoudheid of astma. De procedure werd altijd uitgevoerd door een chirurg. Ook vrouwen voerden deze techniek wel eens uit onder toezicht van een mannelijk familielid.

Het Régime du corps biedt een uniek inkijkje in de wereld van de middeleeuwen. Vrouwen namen de leiding in het huishouden en behandelden zieke familieleden. De rijke eigenaren van het handboek hadden nog een extra voordeel. Het bezit van dit soort boeken was ongetwijfeld een symbool van macht, rijkdom en aanzien. Een boekje om mee te pronken was het dus zeker!

Onderwerpen

• gezondheid
• lifehacks
• middeleeuwen